Het Hannemans hofje

11 april 2004

Den Haag anno 1930

Terug in de tijd, het was omstreeks 1930 ik was zelf toen vier jaar oud, nu op mijn 77 jarige leeftijd komen veel oude herinneringen weer naar boven, vooral omdat ik merk dat de tijd  zo snel voorbij vliegt, en hoor het mijn moeder nog zeggen, “Uren dagen maanden jaren” vliegen als een schaduw heen

We gaan “terug in de tijd”

Het Hannemans hofje bestaat niet meer, wel is de Hannemansstraat gebleven, veel is er daardoor veranderd, alle oude huisjes zijn gesloopt, en is het nu nieuwbouw geworden.

Omstreeks 1930 was het in deze buurt goed wonen, naar de begrippen van die tijd, zelf heb ik nog steeds herinneringen daarvan overgehouden.

Als wij naar onze Opoe en Opa van der Kleij gingen was het feest, lopende vanaf de Hoefkade 1060 naar het Hannemans hofje was de afstand ongeveer een kwartiertje, in de Hannemans straat aangekomen moesten wij door een poort om in het hofje te komen, linksaf en rechtsaf daarna ongeveer 50 meter verder, aan de linkerkant in het hofje daar woonde onze Opoe en Opa, het was er altijd gezellig, en meestertijd was het op een Zondag, reden dat doordeweeks hard gewerkt moest worden, want de centen werden duur verdiend, (kom daar op terug) maar de Zondag was de dag voor de kerk, dan gingen velen naar de kerk, maar als men te moe was, sloeg men de dienst over en werd het een middag dutje.

Ieder had voor het huisje een tuintje, waar dikwijls iets van groenten werd geteeld, en achter dat hek was meestal het kippenhok, en hoorde je overal in de buurt de hanen kraaien, zelfs een ei was duur, en de gemiddelde prijs bedroeg 1 cent, en had het hek een dubbele functie, via het deurtje in het hek kwamen wij dan binnen, en moest gelijk weer op slot, voor de herdershond, met dat monster heb ik het een keer aan de stok gehad, hij beet me in mijn pols, vermoedelijk en schrik reactie, maar ik zat er toen mee, en was ongeveer 4 jaar.

We gingen, via de voordeur naar binnen, met rechts te trap naar de zolder kamertjes, en het kleine werkplaatsje van Opa, met een hout draaibankje in de hoek, beneden naast de trap de wc met een houten bak, in het midden een ronde houten deksel, in de zomer was het een herrie van belang, in de bak stond een tonnetje, ook van hout, daar viel je behoefte in, en vlogen de vliegen lustig in het rond, iedere week kwamen ze van de gemeente met paard en wagen, en werden de tonnetjes in een grote lange bak gegooid, en was het een niet al te lekkere lucht, vooral bij erg warm weer, maar men wist niet beter en vond dit heel gewoon, trouwens een riolering was er niet alleen water konden ze buiten tappen via een kraan die aan de muur was gemonteerd, en liep het water in een putje.

Maar het was in de kamer altijd gezellig, en Opoe zorgde er wel voor dat er voor de kinderen een klein snoepje afkon, zie mijn Opa nog zo voor mij, zittende in zijn stoel met een grote sigaar, te dampen dat het een lust was.

Veel meubels waren er niet alleen een oud eiken kabinet, met mooie vazen bovenop, een tafel en stoelen, de kachel daar werd alles op gekookt, er werd veel op een petroleum stel gekookt en warm gehouden, in de kamer onder de trap was de bedstee, waar Opoe en Opa sliepen, de kinderen sliepen alleen op de zolder, op diezelfde zolder was Opa soms bezig met het maken van kapotte dingen, met de weinig overige ruimte had hij toch een klein werkplaatsje gemaakt.

Het leven was hard en gezellig, men zocht elkaar op, en was er haast iedere Zondag familie op bezoek in het hofje, als de koffie op was, werd er soms een voorstel gedaan, de knip kwam tevoorschijn, en werd er door de ouderen gelapt (klein geld bedrag) en toog men met een flesje naar een café in de buurt, waar de kastelein met een trechter twee maatjes jenever inschonk, en thuis werd alles verdeeld in de kleine glaasjes, als de stemming erin zat werd er soms weer gelapt, en via een tweede bezoek aan de kastelein genoot men van de tweede borrel.

Waarom ik dit vertel, men verdiende krap, en te weinig om ervan rond te komen, het gezin moesten van de 5 guldens in een week alles doen.

Elektriciteit was nog in begin fase en de verlichting was toen de petroleum lamp, die in het midden boven de tafel hing, de lucht die er vanaf kwam merkte je niet, wij waren het gewend, een klein blakertje boven aan de trap, deed dienst als licht, het was net genoeg om de trap en zolder beperkt te verlichten.

Om toch een paar centen in de week erbij te verdienen, stond Opoe iedere dag aan de wastobbe, waarbij alles met de hand geschiede, het wassen werd veelal buiten gedaan, vanwege de beperkte ruimte in huis, na het stijven en drogen, moest de was ook nog gestreken worden, waarbij een paar kleine ijzers op de kachel heet werden gemaakt, zo heeft Opoe veel wasjes gedaan voor de beter bedeelde.

Van mijn moeder hoorde ik dan wel eens dat Opoe tot op het laatste moment stond te wassen, terwijl de baby zich al begon aan te melden, dan vloog de buurvrouw naar de vroedvrouw, en zo kwamen in deze enige kamer ook later, Ooms en Tante`s ter wereld.

U kunt zich wel voorstellen dat een halve cent toen nog een behoorlijke waarde had.

Veel werd aan huis bezorgd, het waren de bakker, melkboer, petroleumboer, naalden en garen verkoper had alles in een koffer die hij om zijn nek liet hangen, boter kaas en eieren werd verkocht door de firma De Veluwe, het was toen, als je een pakje margarine kocht, een bon kreeg voor een ei, deze bonnen werden met Pasen gebruikt, men hoefde dan geen eieren te kopen.

Met de geboorte van een Baby in de buurt, kreeg men altijd iets van de buren, een onsje beleg, of een paar eieren, een pannetje met brij, voor het aansterken na de bevalling, na het overlijden van je buur, hielp men dikwijls elkaar met het afleggenen van de overleden, in de kamer kwamen zwarte kleden te hangen om het lichaam op te baren, dit werd gedaan door een begrafenis ondernemer, er was een groot verantwoordelijks gevoel, maar wisten ook alles van elkaar, de courant was veelal te duur, en de nieuwtjes kwamen toch wel in het hofje.

Als je terug kijk waren er vele beperkingen, er was wel een grote verantwoordelijkheid, en je hoefde nooit bang te zijn dat je in de steek werd gelaten, men had de tijd voor je, het leven was hard, en lang werken normaal, de uren werden niet geteld, bij daglicht tot schemer was het veelal werken, waarbij men lopende van en naar zijn werk ging.

De Dokter aan huis was duur, de ziektekosten waren voor vele niet of nauwelijks te betalen, als de arts merkte dat het niet betaald kon worden, betaal het later maar als het beter uitkomt, met de wetenschap dat het nooit betaald hoefde te worden.

Het leven is in 70 jaar sterk veranderd, de welvaart heeft een grote vlucht genomen, maar hebben we het nu echt veel beter gekregen, ja en nee, de rijken zijn toch weer veel rijker en schrik je van de bedragen die aan de top worden toebedeeld, en er is nog veel stille armoe, die wel anders is als wat het vroeger was, het is de middengroep die veel meer mogelijkheden hebben gekregen, en is de techniek met grote sprongen vooruit gegaan.

Het is een korte terugblik van het leven zoals het vroeger was, het Hannemanshofje is er niet meer, wat nog wel is gebleven is de Hannemansstraat, maar al het oude is gesloopt,en zijn er goede woningen gebouwd.

Tot slot is er maar een foto van het oude Hannemanshofje in ons bezit.

Dank voor het lezen van dit verhaal, van een veteraan, Fred van der Kleij, uit Groningen.   

Wilt u reageren, klik op mijn e-mail adres, fredkleij@home.nl  

De bokkenwagen is op de zolder getimmerd, en het onderstel is toen op een draaibankje gedraaid.